Déjà vu là gì?

Hầu hết mọi người đã từng trải nghiệm déjà vu vào lúc này hay lúc khác: cảm giác ám ảnh rằng mình đã từng trải nghiệm một thứ gì trước đó.

 

Trong tiếng Pháp, déjà vu có nghĩa là "đã từng nhìn thấy". Déjà vu đã được nghiên cứu bởi các nhà khoa học trong nhiều năm. Tuy vậy, họ vẫn chưa đưa ra được lời giải thích hoàn toàn cho hiện tượng lạ này, mặc dù các báo cáo cho biết hơn 70% người đã từng trải nghiệm nó.

Các nghiên cứu gần đây đã đem lại một số manh mối về nguyên nhân gây ra déjà vu.Nó xảy ra thường xuyên ở cả nam và nữ và giữa các chủng tộc, theo một nghiên cứu năm 2003 từ Tạp chí các bệnh thần kinh và tâm thần, nhưng những người từ độ tuổi 15 đến 25 là hay gặp déjà vu nhất.
Sự thật này đã khiến một vài chuyên gia tin rằng déjà vu có liên quan đến các dẫn truyền thần kinh như dopamine, được tìm thấy nhiều nhất ở độ tuổi vị thành niên và người mới trưởng thành-giả thuyết này được nhiều người ủng hộ sau khi trường hợp của một người đàn ông 39 tuổi được biết đến.
Người đó là một bác sĩ, để chữa cảm cúm, ông đã sử dụng amantadine và phenylpropanolamine, hai loại thuốc giúp tăng cường hoạt động của dopamine trong não bộ. Trong vòng 24 giờ sử dụng thuốc, ông liên tục gặp déjà vu. Theo báo cáo của Tạp chí Khoa học thần kinh, được công bố vào năm 2011, sau khi ngừng sử dụng thuốc, bác sĩ này cũng không còn gặp déjà vu nữa.
Déjà vu và bệnh động kinh
Một cái nhìn khác về nguyên nhân gây ra déjà vu đến từ những nghiên cứu về bệnh động kinh. Có một mối liên hệ mạnh mẽ và nhất quán giữa déjà vu và những cơn co giật xảy ra ở người bị động kinh thùy thái dương trung gian, một loại bệnh động kinh gây ảnh hưởng đến hồi hải mã (hay còn được gọi là hồi cá ngựa) trong não.

Hồi hải mã đóng một vai trò quan trọng trong việc xử lý kí ức ngắn hạn và dài hạn.Những người bị động kinh thùy thái dương trung gianliên tục gặp déjà vu khi bắt đầu lên cơn co giật, theo như một báo cáo năm 2012 của tạp chí y khoa Neuropsychologia.
Hiện tượng kì lạ này đã khiến vài chuyên gia tin rằng déjà vu, cũng giống nhưmột cơn co giật của người bị động kinh, là kết quả của mộtsự sai lệch thần kinh, cụ thể là khi nơtron trong não bộ truyền tín hiệu một cách ngẫu nhiên, khiến cho con người cảm thấy một sự quen thuộc ảo.
Thực tế ảo gây ra déjà vu
Do déjà vu chỉ là một cảm giác thoáng qua, hầu hết déjà vu khi xuất hiện kéo dài không quá vài giây, việc nghiên cứu déjà vu rất khó khăn. Nhưng nhà tâm lý học Anne Cleary của Đại học bang Colorado tại Fort Collins đã tìm ra một cách để tạo ra déjà vu sử dụng thực tế ảo.
Cleary và các đồng nghiệp đã tạo ra 128 cảnh thực tế ảo 3D của một thị trấn với tên gọi "Deja-ville" sử dụng trò chơi "The Sims 2". Các hình ảnh được ghép đôi, ví dụ như một cái sân với một chậu cây ở giữa sẽ được ghép đôi với một bảo tàng mỹ thuật với một bức tượng ở trung tâm.
Khi những tình nguyện viên khám phá Deja-ville nhìn thấy hình ảnh thứ hai, họ trải nghiệm déjà vu, nhưng họ không thể nhận biết được thời gian họ khám phá hình ảnh thứ nhất. "Con người gặp déjà vu khi các cảnh vật có một bố cục tương tự như nhau, nhưng họ không thể nhớ được nguồn gốc cảm giác quen thuộc đó", Cleary cho biết.
Déjà vu có thể liên quan đến một vài hiện tượng lạ khác, để giải thích chúng là một thách thức rất lớn đối với các nhà khoa học. Jamais vu, dịch ra là "chưa bao giờ nhìn thấy", xảy ra khi một người nhìn thấy một thứ gì đó rất quen thuộc - giả sử như phòng khách nhà họ - nhưng lại có cảm giác mình chưa bao giờ nhìn thấy nó hoặc chưa bao giờ đến đó.
Déjà entendu, "đã nghe thấy" xảy ra khi một người chắc chắn rằng họ đã nghe thấy thứ gì đó trước đấy, ví dụ như một đoạn hội thoại hoặc một câu hát, nhưng không nhớ ra thời gian hoặc địa điểm chính xác.

Hồng Ngọc

Theo LiveScience

Posted in: Tản mạn